طراحی باغ ویلا بر این موضوع مهم تأکید دارد که «تأثیر فضای سبز بر روحیه و سلامت انسان یک مسئله بدیهی و غیرقابل انکار است.» برای داشتن جامعه‌ای پر جنب و جوش و شاد باید به موضوع طراحی باغ و فضای سبز بیش از پیش توجه شود. این مهم به ویژه در باغ ویلا می‌تواند به عنوان یک نمونه عالی برای شهرسازی سبز قلمداد شود که در آن بنا با محیط اطرافش تعاملی عمیق دارد، اما طراحی باغ ویلا چگونه است و چه نکاتی را باید در ایجاد یک طراحی انسان محور مورد توجه قرار داد؟
طراحی باغ ویلا چیست؟
یک باغ ویلا با ویلای کلاسیک کرمی و استخر به شکل هندسی در حیاط چمنی آن
باغ ویلا (Villa Garden) نوعی محل زندگی است که در مساحت وسیعی از زمین واقع شده است و در آن باغ به عنوان چشم‌انداز اصلی طراحی برای نمایش گیاهان، آبنما و سایر عناصر در نظر گرفته می‌شود. از ویژگی‌های بارز باغ ویلا می‌توان به مساحت بزرگ باغ و تراکم ساختمانی کم اشاره کرد. باغ ویلا اغلب در مناطق آرام روستایی یا حومه شهرها ساخته می‌شود، جایی که مناظر زیبا و تراکم جمعیتی کم مشخصه‌های مهم منطقه هستند. چنین فضاهایی اغلب محل استراحت افرادی هستند که بعد از سپری کردن روزهای سخت کاری به این مناطق می‌آیند تا تعطیلات آخر هفته خود را در نهایت آرامش بگذرانند.
طراحی باغ ویلا مانند طرح یک فضای باز است که در آن چیدمان عناصر مختلف به شکلی عملکردی و مطابق با معیارهای زیباشناسی انجام می‌شود. طرح اصلی باغ ویلا با استفاده از ابعاد مقیاس‌بندی‌شده و نماهای بصری از سایت توسط طراح ایجاد می‌شود. نقشه‌های باغ ویلا شامل عناصر طبیعی مانند گل‌ها، درختان، چمن و همچنین عناصر ساخته‌شده توسط انسان مانند ساختمان‌ها، مبلمان، چشمه‌ها و غیره هستند.
مزایای باغ ویلا
باغ ویلایی سنگی کرم رنگ با درخت‌های نخل بلند و مبل دو نفره در حیاط
می‌توان گفت که باغ ویلا مکانی عالی برای استراحت و سرگرمی یک خانواده است. باغ ویلاها مزایای زیر را ارائه می‌دهند:
افزایش سلامت روحی و جسمی
آزادی ذهنی و عدم وجود دغدغه
محیط عالی رشد برای فرزندان
مناسب برای نگهداری حیوانات خانگی
استفاده از امکانات مختلف تفریحی
داشتن یک نشیمن خصوصی در باغ
امکان تغییر عناصر طراحی مطابق با میل شخصی
سرمایه‌گذاری و فروش آسان
امکان باغبانی و تأسیس گلخانه
تولید محصولات و کاشت گیاهان خوراکی برای مصرف
ایجاد فضای سبز بیشتر و زیباسازی شهرها
کمک به کاهش آلودگی هوا
ویژگی‌های یک طراحی باغ ویلا خوب
باغ ویلایی با پنجره های بزرگ و نورگیر و نورپردازی و چند پله در قسمت ورودی
طراحی باغ ویلا در درجه اول برای برنامه‌ریزی چیدمان یک فضای باز قبل از احداث استفاده می‌شود؛ خواه این طرح یک باغ شخصی باشد که کارفرما قصد سکونت در آن را دارد، خواه یک طرح تجاری برای ایجاد یک فضای عمومی. در هر صورت، مشخصات یک طراحی خوب شامل استفاده از اصول طراحی منظر برای به حداکثر رساندن رابطه انسان با محیط اطرافش است.
طراح باغ ویلا همه مواردی که نیاز است تا یک طراحی در نهایت زیبایی و عملکرد ارائه شود را در نظر می‌گیرد. ایجاد یک تصویر واقعی از بهشت گمشده، هدف نهایی طراح باغ ویلاست. مشخصات مهم طراحی، یکسو کردن سبک معماری بنا با عناصر محیطی است. بهترین نمونه از باغ ویلاها را می‌توان در برخی از ساختمان‌های قدیمی ایران مانند «باغ ارم» در شیراز مشاهده کرد.
نمای کلی یک باغ ویلا با یک آبگیر و بک آلاچیق با سقف قرمز روی آن و تعدادی درخت در محوطه
در طراحی باغ ویلا هنوز بنا اولین بخشی است که چشم قبل از ورود و دیدن چشم‌اندازهای داخلی به آن نگاه می‌کند. بنا هم باید خود را به تنهایی تعریف کند و هم از محیط سبز پیرامونش الهام بگیرید. اگر سبک طراحی ویلا روستایی است، فضای سبز اطرافش نیز باید دارای المان‌های روستایی باشد. این مهم در مورد طرح‌های مدرن و معاصر نیز صادق است. در حقیقت، مهم‌ترین ویژگی‌های یک طراحی باغ ویلا عالی عبارتند از:
یکپارچگی بین زیبایی و عملکرد بنا با محیط اطراف
استفاده حداکثری از فضا برای تعامل سازنده بین فضاهای مختلف
برخورداری از نور، سایه، رنگ در طراحی کلی باغ ویلا
توجه و اعمال عناصر مختلف محیطی در چشم‌انداز باغ (پوشش گیاهی، آبنما خانگی، روشنایی و غیره)
عناصر مهم در طراحی ویلا
یک باغ ویلای دو طبقه با نمای سفید، مسیر سنگی در حیاط چمنی و بوته های گل
در محوطه‌سازی یا طراحی منظر، حضور گیاهان مختلف و متنوع همیشه احساس می‌شود، زیرا این گیاهان به شدت بر روحیه افراد و زیبایی محیط تأثیر می‌گذارند. گیاهان تحت شرایط ژنتیکی، ارثی و اکولوژیکی مانند دما، رطوبت، بارندگی، کوتاهی شب و روز و غیره باید در طراحی فضاهای سبز انتخاب شوند. همچنین در پروژه‌های باغ ویلا تمرکز بر موضوعاتی مانند پوشش گیاهی مرتبط با اقلیم منطقه ضروری است، زیرا از هدر رفتن منابع مالی و غیرمالی جلوگیری می‌کند. قسمت‌های مهم طراحی باغ ویلا که باعث جذابیت بیشتر پروژه می‌شوند عبارتند از:
پوشش گیاهی (درختکاری، چمن، گل کاری)
ایوان، آلاچیق، سایبان چتری
چشمه، نهر و جوی آب
استخر و آبنما باغ و آلاچیق در کنار استخر
مجسمه و اشیاء تزئینی
نورپردازی محوطه به ویژه در شب
میز و صندلی فضای باز
آتشکده یا شومینه فضای باز
نمای کلی یک باغ ویلا با فضای سبز طزاحی شده به شکل دایره های کوچک و بزرگ
استفاده از همه این عناصر به بهتر شدن طرح نهایی کمک می‌کنند. هر یک از این عناصر باید در ایجاد فضایی صمیمی، دلپذیر، جذاب و الهام‌بخش استفاده شوند تا احساس و هیجان را در افراد متبلور کنند. به منظور دلپذیرتر شدن باغ ویلا باید طراحی به گونه‌ای انجام شود که قدم زدن در فضای باز و تماشای گل‌ها و گیاهان خوراکی لذتی تمام ناشدنی باشد. از این رو، مردم ترجیح می‌دهند از یک طراحی نمای ساختمان ویلایی بسیار زیبا برخوردار شوند که در اطرافش فضایی سرسبز و دل‌انگیز خودنمایی می‌کند.
اصول طراحی باغ ویلا
باغ ویلای سفید رنگ در انتهای یک حیاط چمنی و در گوشه ی حیاط یک حوضچه با آبنما و چند درخت در اطراف حیاط
باغ ویلاها را می‌توان با بهترین سبک طراحی کرد، اما برای این کار به رعایت برخی اصول مهم نیاز خواهد بود. این اصول اغلب شامل موارد زیر هستند:
تعادل (Balance)
آرامش‌بخش‌ترین باغ‌ها آن‌هایی هستند که حس تعادل را به تصویر می‌کشند. باغ ویلاها معمولاً دارای دو نوع تعادل از جمله متقارن و نامتقارن هستند. تقارن مربوط به منظره‌ای متعادل است؛ مانند حیاط سازی کلاسیک که در آن دو طرف باغ تصویر آینه‌ای دقیق از یکدیگر را ارائه می‌دهند. در صورت انتخاب سبک طراحی متقارن، ممکن است از الگوهای هندسی هنگام ایجاد باغچه پیاده‌روها، پوشش گیاهان باغ، کاشت گیاهان خوراکی و عناصر دیگر استفاده شود. از طرف دیگر، باغ‌های نامتقارن از نظر ظاهری هیچ نظمی ندارند. همین ویژگی به طراح این امکان را می‌دهد که هنگام طراحی باغ ویلا نهایت خلاقیت خود را به کار گیرد.
تمرکز (Focalisation)
یک باغ ویلا با آلاچیق، استخر کوچک کنار آلاچیق و درخت ها و بوته ها و زمین چمنی
همه طرح‌های خوب دارای یک نقطه کانونی هستند که در همان ابتدا چشم بیننده را به خود جلب می‌کنند. به عنوان قوی‌ترین عنصر طراحی در باغ ویلا، نقطه کانونی می‌تواند دارای طراحی معماری خوب و استفاده از عناصر هنری با ترکیبی از مجسمه‌ها و پوشش‌های گیاهان مختلف باشد. مهم این است که هنگام تمرکز بر این جنبه از طراحی باغ ویلا، طراح سلیقه خود را به کار ببرد تا بتواند یک سبک معماری خاص و غیرتقلیدی را ایجاد کند.
سادگی (Simplicity)
حیاط چمنی یک باغ ویلای نورانی با استخر نورپردازی شده و المان های هنری
طراحی باغ ویلا را باید تا حد امکان ساده نگه‌داشت. برای افزودن بهترین عناصر در باغ از هرگونه موارد اضافی یا آشفتگی باید اجتناب کرد. با این حال، این بدان معنا نیست که می‌توان از استفاده از ویژگی‌های پیچیده طراحی عناصر آب یا نورپردازی وسیع خودداری کرد. سادگی به معنای اجتناب از تعدد رنگ‌ها، بافت‌ها، اشکال، منحنی‌ها و سایر موارد با هدف جلوگیری از سردرگمی افراد در زمان تعامل با باغ ویلاست.
ریتم (Rhythm)
پلان یک باغ ویلا با استخر و مسیر سنگی سفید و فضای سرسبز اطراف آن
سعی کنید عنصر ریتم را به طراحی ویلای خود وارد کنید تا سبک معماری را به تکامل برساند. ریتم در طراحی باغ ویلا به تکرار یک طرح خاص در فواصل زمانی مربوط می‌شود. به عنوان مثال، ممکن است بخواهید گروه‌های خاصی از گیاهان، آتشکده یا پایه‌های چراغ برای روشنایی فضا را برای ایجاد ریتم به باغ خود اضافه کنید.
نحوه طراحی باغ ویلا
حیاط یک باغ ویلا با منظره جنگل و چند صندلی قرمز رنگ و یک چتر سایبان
از آنجا که طراحی ویلا با سلیقه و تمایلات صاحب خانه ارتباط تنگاتنگی دارد، تیم طراحی مشتاق است تا خواسته‌ها و چشم اندازهای کارفرما را در مورد شکل نهایی باغ در نظر بگیرید تا بتواند بهترین راه حل‌های اساسی را در طراحی ارائه دهد. در ابتدا لازم است منطقه باغ را با توجه به موقعیت ویلا و منطقه اطراف آن تعریف کرد. این مهم تا حد زیادی توسط اندازه و شکل باغ، مسیرهای دسترسی و پوشش گیاهی کنترل می‌شود. سپس برحسب نیازهای موجود از جمله نظرات کارفرما، مقدار بودجه پرداختی و نیازهای کلی منطقه، طراحی نهایی می‌شود. به هر روی، باغ ویلا را می‌توان با چهار مرحله زیر طراحی نمود:
ایجاد طرح کلی باغ ویلا
نمای کلی یک باغ ویلا با ویلایی در مرکز باغی سرسبز و چمنی با تعدادی درخت و یک زمین بازی
طراحی باغ ویلا با یک نمای کلی از منطقه پروژه آغاز می‌شود. با این طرح کلی می‌توان عناصر مختلف را به آن اضافه کرد و تصمیم‌گیری‌های لازم را انجام داد. طرح کلی بیشتر شبیه به یک طرح اولیه یا اسکیس است. این طرح ممکن است حاشیه باغ، انتهای حیاط، حصار یا هر منطقه دیگری باشد.
اضافه کردن ویژگی‌ها
نمای یک باغ ویلای دو طبقه با سقف قرمز شیب دار، استخر مستطیلی و آلاچیق
آبراه‌ها، طراحی مسیرهای پیاده‌روی، ساختمان‌ها (بنای اصلی، انباری یا طراحی گلخانه و طراحی سایبان ماشین) و سایر موارد را که در حین محوطه‌سازی قابل جابه‌جایی یا حرکت نیستند باید در این مرحله به پلان محوطه سازی باغ و ویلا اضافه کرد. حتماً باید از نمادها و رنگ‌های مناسب برای تشخیص هر ویژگی بهره گرفت. مهم است در طراحی به درک چگونگی تغییر نور خورشید در طول روز و سایه‌ها نیز توجه شود.
مشخص کردن پوشش زمین
حیاط چمنی باغ ویلایی کلاسیک با دو راه پله از دو جهت که به یک ورودی میرسند
محل مورد نظر باید با نوع مناسب یا انواع پوشش زمین به کمک چمن مصنوعی، آسفالت و واش بتن مشخص شود. برای به تصویر کشیدن دقیق این مناطق از رنگ و الگوهای مختلف استفاده کنید. برای مثال، مسیر پیاده‌روها را خط خطی کنید یا جریان حرکتی افراد را با خطوط مشخصی نشان دهید.
افزودن عناصر جدید
باغ ویلایی هنگام غروب با چراغ های روشن و فضای گرم درون ویلا و استخری در حیاط چمنی
در این مرحله می‌توان زندگی گیاهی مانند درختچه‌های کوچک، درختان و گل‌ها را اضافه کرد. مبلمان مانند میز و صندلی، تخت حیاط به همراه وسایل چوبی تزیینی، طراحی استخرها، چشمه‌ها و عناصر دیگری را که قابل تغییر و جابه‌جایی هستند در طرح نهایی مشخص کنید. بعد از آماده‌سازی عناصر جدید، مرحله اجرا شروع می‌شود.
مراحل اجرای باغ ویلا
باغ ویلایی با کفپوش چوبی اطراف ویلا و یک استخر و چند درخت در کنار آن
اجرای باغ ویلا نیاز به نیروهای متخصص در هر زمینه دارد. برای مثال، برای نصب آبنمای حیاطی باید از لوله‌کشی ماهر و برای نصب کفپوش مسیرها همراه با کف سازی با سنگ لاشه باید از تجربه استادکار استفاده کرد. در ابتدا باید بنا ساخته شود و سپس وارد فاز محوطه‌سازی شد. مراحل اجرای محوطه‌سازی به شرح زیر هستند:
انتخاب خاک
باغ ویلایی دو طبقه با یک استخر جلوی آن و چند درخت و حیاط چمنی اطراف آن
برای تکمیل پروژه باغ چندین عنصر و الگوریتم باید در دسترس باشند. یکی از اصول اساسی برای یک باغ زیبا و پر از گل و گیاه، انتخاب خاک مناسب برای رشد و نمو گیاهان است که باید مورد توجه قرار گیرد.
مصالح ساختمانی
نمایی از یک باغ ویلا و چند درخت نخل در حیاط چمنی و جنگلی پشت ویلا
شناسایی و انتخاب مصالح مناسب مورد نیاز برای طراحی باغ ویلا یکی از اساسی‌ترین مسائل در اجرای فضاهای سبز است. آشنایی با مصالح و کاربرد آن‌ها به شما کمک می‌کند تا نحوه طراحی و ایجاد هر قسمت از پروژه را با بالاترین کیفیت انجام دهید.
انتخاب عناصر
نمایی از استخر و منظره ی پر از درخت یک باغ ویلا با سایبان چتری آبی کنار استخر
از گزینه‌های مختلفی می‌توان برای پیاده‌سازی عناصر موجود در پروژه به درخواست مشتری استفاده کرد. برخی از مهم‌ترین عناصر باغ ویلا شامل این موارد می‌شوند:
آبنما
یک آبنمای سه قسمتی در استخر حیاط یک باغ ویلا با نمای خاکی رنگ در یک روز آفتابی
یکی از محبوب‌ترین عناصر طراحی باغ عنصر آبنماست. امکان ساخت این عنصر با مواد مختلفی وجود دارد و زیبایی فوق‌العاده‌ای به منطقه مورد نظر می‌بخشد. مهم‌ترین مواردی که در ساخت آبنمای خلاقانه مورد توجه قرار می‌گیرد، سهولت نگهداری و عایق‌کاری، نشت آب، صدای آب و نورپردازی است که باید مورد توجه قرار گیرند.
حوضچه
حیاط باغ ویلایی با یک استخر با هندسه آزاد نورپردازی شده و منظره جنگلی
به فضایی که آب در آن ثابت می‌ماند و جریان ندارد، حوضچه گفته می‌شود. حوض یا حوضچه در محوطه‌سازی و طراحی فضای سبز به عنوان ابزاری برای آرامش استفاده می‌شود. علاوه‌بر زیبایی، عنصر حوضچه می‌تواند به عنوان منبع ذخیره آب مورد نیاز گیاهان مورد استفاده قرار گیرد یا می‌توان از آن برای پرورش گیاهان آبزی استفاده کرد که جذابیت خاصی به پروژه می‌بخشد.
استخر
باغ ویلایی دارای یک استخر بزرگ در قسمت جلویی و سه صندلی راحتی کنار آن
یکی از سرگرم‌کننده‌ترین سرگرمی‌ها شناست که برای سلامتی افراد نیز بسیار مفید است. در گذشته، وقتی خانه‌ها بزرگ‌تر بودند و معمولاً حیاط داشتند، اکثر خانه‌ها دارای استخر بودند، اما امروزه با افزایش تعداد آپارتمان‌ها و نبود حیاط اختصاصی برای افراد، وجود استخر را به ندرت می‌توان مشاهده کرد. شما می‌توانید به کمک روکش استخر، فضایی برای استراحت بعد شنا در محوطه استخر داشته باشید. استفاده از استخر از نظر نگهداری، تصفیه و آب‌بندی یکی از تخصصی‌ترین عناصر در طراحی باغ ویلاست.
کفپوش
باغ ویلایی با نما و کفپوش چوبی در قسمت اصلی و چمن و درخت در محوطه آن
یکی دیگر از چشمگیرترین و جذاب‌ترین طراحی‌های محوطه، کفپوش است. کفپوش محوطه بخش مهمی از باغ ویلاست که نقش مهمی در جریان حرکتی افراد دارد و به زیبایی کلی طرح کمک می‌کند. استفاده از مواد باکیفیت و مناسب برای کفپوش از نظر استحکام، زیبایی و سایر موارد بسیار ضروری است.
نکات مهم در طراحی باغ ویلا
طراحی باغ ویلا به سبک تایلندی و استوایی با سقف های مخروطی و فضای سبز بزرگ
هنگام طراحی و ساخت باغ ویلاها معماران باید موقعیت جغرافیایی، شرایط آب و هوایی و جهت باد را با دقت مطالعه کنند تا ویلا و باغ را به طور منطقی طراحی نمایند. اما در کنار اصول طراحی باغ ویلا لازم است که برخی از نکات مهم در این زمینه را در نظر بگیرید:
تعیین موقعیت درست درختان
حیاط باغ ویلایی با نمای چوبی و استوایی به همراه درختان نخل و استخر
در باغ ویلاها و یا طراحی و ساخت خانه درختی اغلب درختان زیادی در اطراف ساختمان کاشته می‌شوند. با این حال، معماران و صاحبان خانه باید مکان خوبی را انتخاب کنند تا درختان را به طور هماهنگ و به بهترین شکل در محل قرار دهند. باید درختان بزرگ را در کنار حوضچه‌ها و استخرها کاشت تا گردش هوا دو برابر شود. در عین حال، گل‌ها را می‌توان در کنار درختچه‌های کوچک قرار داد تا فضای باغ پرجنب و جوش‌تر شود
نکاتی در مورد عناصر آب
استخر در قسمت جلویی باغ ویلا با سه صندلی راحتی رو به منظره ی جنگل
فاکتور آب بر روح و روان افراد تأثیر زیادی می‌گذارد. اگر عناصر آب به مقدار زیادی در طراحی باغ اعمال شود، احساس سرما بر فضا غلبه می‌کند. برعکس، عناصر آب به تعداد کمتر امکان‌پذیر نیست؛ زیرا انرژی کافی برای تنظیم جریان هوا را برای ویلا تولید نمی‌کند. بنابراین توصیه ما این است که باید استخرهای شنا، آبنمای سنگی و نهرها را به اندازه و متناوب با مقدار فضای سبز خود طراحی کنید.
استفاده از فلسفه فنگ‌شویی
باغ ویلایی سفید با نمای چوبی و سقف سبز رنگ در محوطه سرسبز با زمین چمنی
فلسفه فنگ‌شویی در طراحی باغ ویلاها می‌تواند نقش مهمی ایفا کند. فنگ‌شویی تعیین‌کننده ثروت، شانس و موفقیت صاحب خانه است. بر اساس فنگ‌شویی هر یک از عناصر باید به درستی در محوطه‌سازی چیده شوند. اگر درخت بزرگی را جلوی خانه بگذارید، انرژی منفی منتقل خواهد شد. استفاده زیاد از عناصر آبی باعث سرد شدن فضای باز می‌شوند. تعادل و هماهنگی در معماری باغ ویلا از نظر رنگ و بافت بسیار مهم است.
کلام آخر
حیاط چمنی باغ ویلایی در کنار پرتگاه با منظره ی خیره کننده ی کوه و جنگل
طراحی باغ ویلا باید با در نظر گرفتن زیباشناسی و عملکرد بهینه فضا انجام شود. هر چه طراحی به نیازهای کاربر نزدیک‌تر باشد و روحیات او را بیشتر نشانه گیرد، موفق‌تر خواهد بود. این مهم نیاز به برنامه‌ریزی و دانش معماری و محوطه‌سازی دارد. ایجاد یک طرح فوق‌العاده می‌تواند به فرآیند تصمیم‌گیری برای انتخاب متریال مناسب کمک شایانی کند. همچنین به مالک و پیمانکار چشم‌انداز بهتری برای برآورد هزینه نهایی ارائه می‌دهد، پس اگر صاحب یک ویلا هستید و می‌خواهید بهترین طراحی را برای آن انجام دهید، به دنبال طراحان حرفه‌ای در این حوزه باشید.